Yurtiçi ve yurtdışı yerleşiklerin finansal varlık dağılımı, geçen yıla göre önemli değişimler gösteriyor. Vatandaşların Türk Lirası (TL) mevduatının payı artarken, yabancı yatırımcılar ise tahvil piyasasında güçlü bir giriş yapıyor. Ancak yüksek enflasyon, yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıklarının reel olarak değer kaybetmesine neden olurken, yabancılar enflasyona rağmen kazanmayı sürdürüyor.
Kütahya Haber’in en güncel ekonomi haberlerini almak için buraya tıklayabilirsiniz.Yurtiçi Yerleşiklerde Reel Kayıp Yaşandı
Yüksek enflasyon, yurtiçi yerleşiklerin finansal varlık büyüklüğünü etkiledi. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) verilerine göre, Eylül 2024 sonu itibariyle yurtiçi yerleşiklerin toplam finansal varlıkları 27 trilyon 883 milyar 397 milyon liraya ulaştı. Vatandaşların finansal varlıkları, ilk dokuz ayda nominal olarak %23,33 artmasına rağmen, 9 aylık tüketici enflasyonundan arındırıldığında %9,22 reel kayıp yaşandı. Bir yıllık dönemde ise reel kayıp %11,17 seviyesine çıktı.
Yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıkları, Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin TL’ye yönelme politikasına paralel olarak dövizden uzaklaşıp TL’ye kaymış durumda. Ancak bu değişim gerçekleşse de varlıkların enflasyon karşısındaki kayıpları devam ediyor. Özellikle hisse senedi piyasalarındaki dalgalanma ve gerileyen endeksler, yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıklarının reel anlamda değer kaybetmesinin başlıca nedenlerinden biri olarak görülüyor.
Finansal Varlıkların Dağılımı
Eylül sonu itibariyle yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıklarının en büyük payı, %38,13 ile TL mevduat hesaplarında bulunuyor. Vatandaşların TL mevduatları, ilk 9 ayda %24,98, yıllık bazda ise %40,28 nominal artış gösterdi. Ancak reel olarak 9 ayda %8, bir yılda ise %6,1 kayıp yaşandı. TL mevduatın toplam finansal varlıklar içindeki payı, 9 ayda 0,5 puan, bir yılda ise 2,06 puan arttı.
Döviz mevduatlarının TL karşılığı, 9 ayda nominal olarak %12,71, yıllık %22,91 arttı. Döviz mevduatlarındaki reel kayıp ise 9 ayda ve 1 yılda %17,04 olarak hesaplandı. Döviz mevduatının finansal varlıklar içindeki payı, 9 ayda 1,97 puan, bir yılda ise 1,48 puan azalarak %20,93’e geriledi.
Hisse Senedi Piyasasında Yatırımlar Azaldı
Yurtiçi yerleşiklerin hisse senedi yatırımları Eylül 2024 sonunda 3,41 trilyon lira olarak kaydedildi. Bu varlıklarda 9 ayda %31,97, yıllık bazda ise %15,16 nominal artış görüldü. Ancak reel olarak hisse senedi varlıklarında 9 ayda %2,86, son bir yılda ise %22,91 kayıp yaşandı. Yurtiçi yerleşiklerin hisse senedi yatırımları, geçen yılın aynı ayına göre finansal varlıklar içindeki payını 1,87 puan düşürerek %12,3’e geriledi.
Yabancı Yatırımcıların Tahvil Yatırımları Arttı
Yabancı yatırımcılar ise finansal varlıklarını büyük oranda artırdı. TSPB verilerine göre, Eylül 2024 sonu itibariyle yabancıların finansal varlıkları, yıl sonuna göre %48,56, geçen yılın aynı ayına göre ise %47,13 nominal artış gösterdi. Yabancı yatırımcıların toplam finansal varlıkları, Eylül 2024 sonunda 3 trilyon 823 milyar 637 milyon liraya ulaştı. Reel olarak 9 ayda %9,35 artış sağlanırken, bir yılda %1,51 kayıp yaşandı.
Yabancı yatırımcıların TL mevduatları 9 ayda %44,85, yıllıkta ise %80,74 nominal artış gösterdi ve reel artış sağladı. Devlet iç borçlanma senetlerine yapılan yabancı yatırımlar ise 544,5 milyar liraya çıkarak 9 ayda %602,3, yıllıkta %1622,36 nominal artış kaydetti. Reel olarak ise bu varlıklar 9 ayda %417, bir yılda ise %1052,76 arttı. Devlet tahvillerinin yabancı yatırımcıların toplam finansal varlıklarındaki payı, Eylül 2023’te %1,22 iken, bu yıl Eylül 2024’te %14,24’e yükseldi.
Hisse Senedi Yatırımcı Sayısı Azaldı
Merkez Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, 11 Ekim itibariyle hisse senedi yatırımcı sayısı 7,14 milyona geriledi. Geçen yılın Eylül ayında 7,78 milyon, Ekim ayında ise 8,56 milyon olan bu sayı, bu yılın Mayıs ayında 8,34 milyon seviyesine çıkmıştı. Hisse senedi piyasasının toplam değeri, 11 Ekim 2024 itibariyle 12,10 trilyon lira olarak kaydedildi.
Yabancı yatırımcılar ise bu yıl hisse senedi piyasasında net satış yaptı. Merkez Bankası verilerine göre, 4 Ekim haftasında yabancılar 291 milyon dolar net hisse senedi satışı gerçekleştirdi. Yılbaşından 4 Ekim haftasına kadar yapılan satış 2 milyar 260 milyon dolara, son bir yılda ise 471,5 milyon dolara ulaştı.
TL Mevduatların Payı Azaldı
Bankacılık sektörünün toplam mevduatı, 4 Ekim haftasında 308,5 milyar lira azalarak 18 trilyon 97,1 milyar liraya indi. Bankalardaki TL mevduat, %2,60 azalarak 10 trilyon 762 milyar 232 milyon lira olurken, yabancı para (YP) mevduat %0,54 düşerek 6 trilyon 535 milyar 623 milyon liraya geriledi. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı 201 milyar 321 milyon dolar oldu.
Kur korumalı TL mevduat ise 1 trilyon 490,70 milyar TL’ye gerileyerek, toplam mevduat içindeki payı %8,46’ya indi. Geçen yıl Ağustos ayında kur korumalı mevduatın payı %26,24 ile tarihi zirvesini görmüş, ancak o zamandan beri bu oran hızla düşmüştü.